top of page
Foto van schrijverCarla de Ruiter

Moreel kompas noodzakelijk net als zelfleiderschap

Bijgewerkt op: 12 feb. 2023




De afgelopen tien jaar hebben verschillende ministers de Tweede Kamer keer op keer verkeerd geïnformeerd, door te zeggen dat varend ontgassen niet verboden kan worden in Nederland. Bij het ontgassen worden zeer giftige en kankerverwekkende stoffen de atmosfeer ingeblazen. Het ontgassen - dat veelvuldig gebeurt voor de kust van Flevoland maar ook op andere wateren in ons land - wordt gedaan door binnenvaarttankers die na het lossen de tanks leegblazen om die stoffen kwijt te raken en schoon te zijn voor nieuwe lading. In de meeste Europese landen is ontgassing al verboden, maar in Nederland nog niet. Moet uitsluitend wetgeving dit verbieden of ligt er ook een taak bij de schippers van binnenvaarttankers? Ik pleit ervoor dat er ook een morele verantwoordelijkheid ligt bij de schipper.


Flora en fauna

Niet alleen het leven in het water en langs de kust – mens, flora en fauna - loopt gevaar door de terugslag van de gevaarlijke stoffen als benzine en benzeen, ook de bemanning van binnenvaartschepen loopt ernstig risico tijdens het ontgassen. Zij worden evengoed blootgesteld aan gezondheidsrisico’s als kanker en vroegtijdig overlijden door inademing van deze gevaarlijke stoffen. Organisaties zijn daarmee in strijd met de Arbowetgeving die werkgevers verplichten om veilig en gezond te kunnen werken.


Rechten van de mens

Is het dan niet zo dat de Europese wetgeving boven de landelijke wetgeving staat en we dan maar moeten wachten tot de laatste Europese landen hun goedkeuring hebben gegeven op het verbod op het ontgassen? Volgens Hoogleraar Internationaal Economisch Recht, Allessandra Arcuri staat de Nederlandse regering niets in de weg om eigen regels op te stellen die mens en natuur beschermen als deze in gevaar zijn. Ze zegt zelfs dat de Nederlandse regering verplicht is om het ontgassen te verbieden omdat de schade in strijd is met de rechten van de mens.


Slachtofferschap of moreel kompas?

Vergaande economische belangen die uitsluitend gericht zijn op het maken van winst veroorzaken onnodig leed en gaan ten koste van het leefklimaat van mens en dier. Schippers hebben de keuze om wel of niet een opdracht uit te voeren. Hun eigen gezondheid en dat van hun bemanning staat immers op het spel. Zijn zij blind voor de effecten van hun daden? Zijn zij slachtoffer van een beleid dat uitsluitend uitgaat van alleen maar ‘lozen en dan zijn we ervan af’? Ik ben ervan overtuigd dat mensen altijd een andere keuze hebben en hun morele kompas kunnen gebruiken ten gunste van hun omgeving.


‘Nee’ zeggen

Schippers zijn misschien niet verantwoordelijk voor het reilen en zeilen van het beleid van de organisatie waar ze voor werken. Daarin lijkt hun invloed dan ook beperkt. Maar het wordt tijd dat er een andere wind blaast. Zij zijn wél verantwoordelijk voor hun eigen gezondheid en die van hun medewerkers. Zij kunnen ‘nee’ zeggen ten gunste van zichzelf en hun omgeving. Omdat ze de impact zien van de milieu- en gezondheidsschade die zij veroorzaken en dat niet langer verantwoord vinden.


Zelfleiderschap

Een mentaliteitsverandering naar zelfleiderschap en meer zelfinitiatief is noodzakelijk om niet altijd met een vinger te wijzen naar Nederlands of Europees beleid. Hoewel zeker nalatigheid kan worden verweten in dit geval aan het adres van de regering, is ook de schipper aangewezen op het ontwikkelen van zijn moreel kompas. Dat vraagt om een cultuur waarin andere waarden belangrijk gevonden worden zoals rekening houden met anderen en omgevingsfactoren, maar ook integriteit. Zolang dat nog niet doorgedrongen is in de hoofden van de uitvoerenden van de binnenvaart en hun leidinggevenden zijn we overgeleverd aan een regering die liever naar Europese collega’s kijkt in plaats van in de bres springt voor haar eigen burgers.


Pionierend Leiderschap vat zelfleiderschap en moreel kompas samen in een nieuwe leiderschapsfilosofie. Hoe staat het met jouw morele kompas en zijn er vlakken in de maatschappij waarin jij zelf initiatief kunt tonen?


Meer informatie vind je op www.pionierendleiderschap.nl

bottom of page